KRACHTIG EN SCHOON
Een Surinaamse vrouw en een Nigeriaanse man die zich in Nederland gezamenlijk verdiepen in de effecten van het slavernijverleden en West-Afrikaans erfgoed. De combinatie kan verassend zijn als je bedenkt dat er vanuit hun culturele achtergronden soms op heel verschillende manieren wordt geïdentificeerd met wat het is om ‘zwart’ te zijn. Toch vormen Achi Chioma en Ego Emechete samen een eenheid.
Voordat ze elkaar ontmoette was Achi al een tijd bezig met het onderzoeken van haar identiteit. Ze zat en zit nog altijd op haar eigen ontdekkingsreis. Inmiddels heeft ze een sieradenlijn van handgemaakte Afro-centrische sieraden, vervaardigd van natuurlijke materialen zoals kokosnootbast.
Achi volgde ook de Poetry Class van Gershwin Bonevacia. Hier kwam ze in contact met haar authentieke stem. Spoken word werd haar wapen. De ontmoeting van Achi en Ego leek toeval, maar hun samenwerking bleek voorbestemd. Achi stond op het podium tijdens een spoken word evenement van haar moeder en Ego, een ervaren muzikant en docent aan de Muziekschool Amsterdam, zat in het publiek:
Achi: Ik was op zoek naar een Afrikaanse Djembé speler die mij kon begeleiden met mijn spoken word optredens.
Ego: Ik zag haar optreden en gaf haar een compliment over hoe ze zichzelf presenteerde. Ik wilde eigenlijk meteen samenwerken en het Afrikaanse element bijdragen aan haar werk. Ik was al een hele poos op opzoek naar iemand waar het mee zou klikken.
Achi: De tranen rolden over m’n wangen toen we elkaar voor het eerst spraken. This was really meant to be!
Ego: Chibudike is een combinatie van onze beide namen en het betekent “onze geest is krachtig en schoon”.
Achi: Dat is ook de boodschap die wij komen brengen. Ik zie ons als een boodschapper. Ik zie mezelf als een messenger. Ik noem mijzelf bewust geen artiest, want ik wil benadrukken dat ik een boodschap overbreng.
Ego: Wat wij doen is mensen laten stoppen en luisteren zonder dat ze er zelf moeite voor moeten doen. Wij faciliteren het proces waarbij ze kunnen stilstaan.
Achi: En er is veel om bij stil te staan en jezelf van te bevrijden. Afro-Caribische mensen zijn geneigd om neer te kijken op mensen van het Afrikaanse continent. Zo diep zijn we geconditioneerd.
Ego: In het dagelijks leven blokkeren veel mensen de Afrikaan als hun voorouder.
Er heerst gedachtegoed dat er verschil is in ‘zwart zijn’: “wij zijn wel zwart, maar we zijn geen Afrikanen”, wordt er dan gezegd. Ze hebben zelfs de term ‘bokoe’ om Afrikanen van het continent te beschrijven. Sinds een paar jaar begint het te veranderen. Maar, het moet twee kanten op gaan: wij in Afrika doen er ook aan mee op onze eigen manier. Wij moeten ook bereid zijn onze diaspora te ontvangen en hun wens tot ‘terugkeer’ en het vinden van hun roots serieus te nemen.
Chibudike is een combinatie van onze beide namen en het betekent “onze geest is krachtig en schoon”.
Achi: Religie, met name het Christendom, draagt ook bij aan de divisie tussen groepen. Het versterkt het idee dat de ene groep beter is dan de andere groep. Ik sta er persoonlijk zo in dat ik niemand afwijs, want iedereen zit op zijn eigen reis. Ook voor mij is het een proces van groei en ontwikkeling.
De naam die ik mezelf heb gegeven is Achi Chioma, maar mijn geboortenaam is Mildred Sylvana Keerveld. Die achternaam is mij opgelegd door slavenhouders, die naam had ooit een functie maar ik accepteer het niet langer als onderdeel van mijn identiteit.
Achi: Achi is Yoruba maar staat ook bekend onder de Igbo tribe. Het betekent “kracht” en “goede geest”, maar ook “Amen”. Chioma een naam van de Igbo-stam.
Ego: Het is Igbo en betekent kracht.
Achi: Het heeft dezelfde betekenis als Mildred (subtiele kracht). Wetende waar mijn voorouders doorheen zijn gegaan, vind ik het persoonlijk enorm belangrijk om de juiste naam aan te nemen. De naam van een slavenhouder brengt enorm veel lading met zich mee. Het afscheid nemen van mijn geboortenaam is daarom ook het afscheid van de ‘hebi’ van mijn voorouders
INSPIRATIE
Achi: Mijn moeder is mijn eerste inspiratiebron. Ze is een prachtige krachtige zwarte vrouw, een echte Yaya Uma die mij en mijn broer als alleenstaande vrouw heeft opgevoed. Ik heb daar heel veel respect voor. Mijn moeder heeft ons geleerd positief in het leven te staan en met beide benen op de grond te blijven, opgeven is daarbij geen optie. Wat ik ook aan haar bewonder is dat ze een verbinder is, ze staat altijd voor een ander klaar. Ze is erg actief in de gemeesnschap van Amsterdam Zuidoost en draagt haar naam met eer: Talita Cumi, dat betekent “meisje sta op, en ook ik ben opgestaan!”
Ego: Wole Soyinka is een Nigeriaans schrijver, activist en Nobelprijswinnaar. Ik kan zijn boeken echt aanraden. Zijn perspectief, maar ook zijn uitstraling (met grijze afro en baard) spreekt me aan, ik hoop dat ik er later zo uit kom te zien. Kofi Annan en Nelson Mandela vind ik ook erg inspirerend en ik herken mezelf in hun uitspraken. Buchi Emecheta heeft een boek geschreven Kehinde (tweeling). Voor mij persoonlijk een heel bijzonder boek want ik ben ook deel van een tweeling, ik heb een tweelingzus.
SLAVERNIJVERLEDEN
Achi: in ons werk zijn percussiedrum en spoken word echo’s uit het slavernijverleden. Ze hebben allebei verhaal via hun eigen storytelling, maar we hebben één boodschap: liefde, genezing en groei.
Ego: Ik leerde voor het eerst over het slavernijverleden op de middelbare school in Lagos, Nigeria, tijdens de geschiedenisles. Die dag trof ik een contrast aan in mijn eigen omgeving. Want na schooltijd kwam ik thuis en zag ik overal om me heen slecht betaalde arbeiders, dat riep veel vragen bij me op over hoe het heeft kunnen gebeuren en in een zekere mate nog steeds gebeurt. Toen ik ouder was, kwam ik naar Europa en door mijn ontmoetingen daar breidde mijn kennis zich uit. In België kwam ik voor het eerst in contact met mensen uit het Caribisch gebied, dat waren Surinamers.
Achi: Veel van onze ervaringen vandaag de dag hebben betrekking op het slavernijverleden. Mijn bewustzijn hierover begon ongeveer zes jaar geleden te ontwaken. Ik begon ik me te verdiepen in onze roots toen mijn man in aanraking kwam met de Hebrew Israelites. Vanuit het christendom heb ik altijd geleerd: “je moet positief blijven, je moet blijven bidden en dan komt het goed”. Ik ontdekte mogelijkheden om ook kritisch naar het verleden te kijken en op zoek te gaan naar heling. Ik zit niet bij een religieuze groep, maar de verkenning heeft me veel dingen geleerd. Ik weet van mijzelf bijvoorbeeld dat mijn roots in Afrika, bij de Bantu liggen. Die kennis draag ik mee. Als mensen zijn we dynamisch en leren we elke dag iets nieuws. Veel is dus veranderlijk. Maar wat ik zeker weet is dat ik een kind van het licht ben, ik behoor tot ‘de eersten’. Het stuk Mama is Awake gaat over het scheppen van orde in wie wij werkelijk zijn. We zijn veel meer dan de stereotypen die we in de media zien.
Ego: Het gaat ons om bewustwording van wat in het verleden gebeurd is. En dan mensen de verbanden leren kennen. We zijn niet zonder reden beland in de wereld waarin we leven, waarbij racisme plaatsvindt op basis van huidskleur. De uitdrukking van superioriteit en onderdrukking van tegenwoordig zijn daarmee verbonden. Het wegnemen van vrouwenrechten, het geweld tegen vrouwen is daar ook mee verbonden. Jij (Achi) bent vertegenwoordiger van moeders en vrouwen.
Achi: Dat klopt. Net als Moeder Aarde draag ik ook leven. We zijn het portaal van de natuur.
Ego: Vrouwen zijn beroofd van hun plek. Dat kun je teruglezen in de bijbel. Ik ben niet opgegroeid met de trilogie waarin de man dominant is en dat heeft invloed op mijn wereldbeeld. Bij ons was het God, vrouw, kind en man. Vrouwen zijn vele maten krachtiger dan mannen. Mannen zijn over het algemeen sterker fysiek, zoveel weten we. Maar dan spreken we over spieren. Vrouwen zijn vele mate sterker in hun ‘spirit’. Naarmate ik ouder werd begreep ik dit steeds meer. Ik geef vrouwen nu ook geen hand meer, in plaats daarvan geef ik ze liever een buiging om mijn respect te tonen.
TOEKOMSTPLANNEN
Achi: De planning is om met Mama is Awake op verschillende podia in het land op te treden. We hopen 2021 nog in het theater te staan met een premiere in het Bijlmer Parktheater. In de voorstelling, een uitwerking van het gelijknamige gedicht, laten we zien hoe belangrijk het is om jezelf te ontdoen van alle negatieve lagen en te onderzoeken wie je bent in de wortels: een missie om jezelf te accepteren zoals je gecreëerd bent. Jezelf herontdekken zonder al die lagen, zoals bijvoorbeeld een pruik. Jouw kroeze krullen staan in connectie met de zon, en die heb je niet zomaar.
Alles heeft een reden en een functie en dat is wat we mee willen geven. Mama is Awake is een boodschap aan zowel mannen als vrouwen. Dat de moeder moet helen. Want als de vrouw heelt, helen de man en het kind ook. Ik wil uiteindelijk ook een healing center oprichten, want zelfredzaamheid is een van de belangrijkste eigenschappen in het leven. Eten verbouwen en leren over planten en zelfgenezing…
Tegenwoordig gaan we voor alles wat we nodig hebben naar een ander toe en we vergeten onszelf daarbij.
Lees meer over Achi Chioma’s healing center en de mogelijkheid om te doneren
